Candidiasis Nedir ?
Candidiasis bir mantar hastalığıdır. Candida albicans denilen türü en yaygın olmak üzere başka türler tarafından da oluşturulabilir. Nemli bölgelerde üreyebildiği için vaginal bölge, ağız veya kalın barsak son kısmında üreyebilir. Nadiren ve ancak vücut immün sisteminin bozulduğu hastalıklarda sistemik hale dönebilir ve hatta ölüme neden olabilir.
Immün sistemi sağlam kişilerde lokal bir hastalıktır. Sık hastalık yaptığı ve ürediği bölgeler aşağıdaki gibidir
 |
|
Sıklıkla vaginit, irritasyon yapar. Süt kesmiği tabir edilen, beyaz ve lifli bir akıntı ile karakterizedir. Ancak diğer enfeksiyonlar ve bakteri ve doğal akıntı ile birlikte atipik renk ve şekil alabilir.
Çocuklarda 3-9 yaşları arasında sık görülür. Genellikle ağız bölgesini tutar. Ancak bu tür enfeksiyon nadirdir. En sık yetişkin kadınlarda vaginal bölgede görülür.
 | Candida mantarı özellikle kadınlarda hastalık yapmadan bulunur. Sorun hızla ve kontrolsüz üreme olduğunda çıkar. Genellikle vagen mukozasındaki normal bakteri yapısının bozulduğu durumlarda, ortam asiditesi bozulunca üreme hızlanır ve kaşıntı, akıntı gibi bulgular ortaya çıkar. Gebelikde bile zararsızdır. Ancak immün sistemin bozulduğu durumlarda tehlikeli olabilir. Bir çalışmada hiç bulgu olmayan sağlıklı kadınların %20 sinde mantar izole edilebilmiştir. Gebelik, doğum kontrol hapları, anal seks, özellikle yağlı vaginal kayganlaştırıcıların kullanılması, sık vaginal duş şeklinde temizlikyapılması, başka hastalıklar nedeni ile geniş spektrumlu antibiyotiklerin kullanılması mantar oluşumunu kolaylaştıran etkenlerdendir. Mantar enfeksiyonu cinsel ilişki ile de bulaşabilir. Ancak bu tek yol değildir. Bu davranışı ile aslında cinsel yolla bulaşan hastalıklar grubuna sokulması tartışmalı bir hastalıktır. |
Bulgular
Vaginal akıntı, kaşıntı, yanma, ağrı görülür. Akıntı tipiktir. Sıklıkla bakterial vaginosis ile karışır.
Erkekde penis başı veya sünnet derisi üzerinde kırmızı lekeler yapar, yanma, kaşıntı olur. Gene kadında olduğu gibi, penis ucundan beyaz akıntı olabilir. Ancak sünnetli penisde mantar çok nadir görülür.
Teşhis
 | Bazen sadece görünüşü bile tanı için yeterlidir. Tabii daha doğrusu mikroskop ile akıntı veya lezyondan alınan sürüntünün incelenmesidir. Candida sporları ve ağaçsı yapısı ile kolayca tanı konur. Özellikle vaginal preperatta diğer epitel ve hücrelerin ortamdan silinmesi açısından %10 KOH solusyonu içine akıntı konup, incelenirse şekildeki gibi ağaçsı görüntü kolayca tanınır. Ancak normalde de az sayıda bu tür yapı olabilir. Hastanın şikayeti olması veya görünür akıntı olması şarttır. Her mantar görünüşü tedaviye ihtiyaç göstermez. Özellikle bazı smear sonuçlarında az sayıda mantar hücresi görülmesi durumunda tedavi gerekmez. Lezyondan alınan sürüntü veya akıntıdan örneğin kültürü de mümkündür. Ancak çoğu zaman gereksizdir. |
Tedavi
Vaginal kandidiasis tedavisi için genellikle küçük dozlar gerekir. Sistemik veya diğer cilt enfeksiyonları için farklı dozlar gerekir.
Vagen içine yerleştirilen fitil tarzı lokal tedavi ajanları clotrimazole, nystatin, fluconazole, ketoconazol kullanılabilir. Ağızdan alınan ilaçlarda etkilidir. Tek 150 mg Fluconazole dozu ile %90 oranda vaginal kandida tedavi edilebilir.
Ciddi enfeksiyonlarda tedavi genelde hastaneye yatırılarak olur. Çünkü beraberinde genelde ciddi immün sistem hastalıkları da vardır.
Lokal ilaçlarda ilk birkaç gün akıntı ilacın erimesi nedeni ile artabilir. Eğer kaşıntı ve ödem çok ise ağızdan ilaç kullanımı daha kolay olabilir.
İlaçlara direnç son yıllarda görülmeye başlamıştır. Bu nedenle bazen ilaçlara rağmen sık tekrar olabilir.
Vaginal mukozada normal koşullarda lactobasillus denilen ve vagen pH sını asit tutan bir özel bakteri türü bulunur. Bu bakterinin azaldığı ve vagenin asiditesinin bozulduğu durumlarda mantar daha rahat ürer. Bu nedenle bu bakterinin kendisini ihtiva eden özel ilaçların kullanılması da yararlı olabilir.
Tekrarlama
Yılda 4 veya daha fazla candida enfeksiyonu oluyorsa tekrarlayan enfeksiyondan bahsedilir.
Bu durumda altta yatan kolaylaştırıcı bir hastalık varlığını araştırmak gerekir.
Tedavi olarak
Oral flukonazol bir hafta veya vaginal antifungal ile 2 hafta devamlı tedavinin ardından, haftada 100 mg flukonazol veya 500 mg clotrimazole vaginal lokal kullanılmalıdır. 6 aylık tedavi sonunda tedavi kesilir ve yeniden enfeksiyon olursa bir kür daha aynı tedavi tekrar edilir.
Gebelik
Topikal yani vaginal kullanılan ilaçlar tercih edilir. Oral preperatlar emzirme ve gebelikde önerilmez. Clotrimazole, miconazole, econazole sık kullanılan preperatlar arasındadır. Daha uzun süreli kullanılması gerekebilir. Hastalığın sık tekrarlaması ve tedavi başarısızlığı gebede daha sık görülür.
Candida bir kez kesin teşhis edildikten sonra tekrarlaması durumunda semptomlar hastaya öğretilebilir. Özellikle yetişkin kadınlar ilaçları kendileri hekime danışmadan alıp kullanabilirler. Aşağıdaki durumlarda hekimi görmeleri önerilir:
- Onaltı yaşından küçük ve 60 yaşından büyük kadınlar
- Gebelik veya emzirme varsa
- Akıntı tipi ve tarzı farklı ise. Ülser, kabartı gibi farklı bulgular varsa
- 6 ayda iki kezden fazla tekrar etmiş ise
- Eşi veya kendisinde önceden cinsel yolla bulaşan başka bir hastalık varsa
- Anormal vaginal kanama ve karın ağrısı varsa
- Şikayetler bir haftadan daha uzun sürmüş ise