Kalp damar hastalıkları kalbi besleyen damarların (koroner arterler) daralması ile ortaya çıkan kalp hastalığıdır. Hastalığın tipi ve şiddeti daralmanın olduğu damarlara ve daralma miktarına göre değişir. Menopozda en çok ölüme kalp damar hastalıkları (KDH) neden olmaktadır. Kalp hastalığı ve inme nedeni ile ölümlerin toplamı daha sonraki 5 ölüm nedeninin toplamından daha fazla can almaktadır.
Angina: Genellikle egzersiz yaparken veya stres altında iken hissedilen göğüs ağrısına verilen isimdir. Kalp kasına yeterli kan ve oksijen gidemeyince kalp kasının alarm vermesi olarak adlandırılabilir.
Kalp Krizi (Enfarktüs) Kalp kasına yetersiz kan ve oksijen gitmesi sonucu kalp hasar görmüştür. Klasik olarak şiddetli genellikle sol kol ve boyuna vuran göğüs ağrısı şeklinde tarif edilir. İstirahat ile geçmez. Bazen bulantı, karın ağrısı, nefes darlığı ve açıklanamayan halsizlik olarak da hissedildiği olur. Bazen mide ağrısı ile bile karışabilir.
Felç (inme): Beyine giden kan damarlarından bir veya birkaçının tıkanması ile olur. Beyinde hasar meydana gelir. Hasarlı beyin kısmının fonksiyonu ne ise ona uygun bulgular olur. Kasları hareket ettiren beyin kısmında olunca belli uzuvları hasta oynatamaz. Genellikle halk arasında felç veya inme olarak adlandırılır Ancak görme, hafıza, hatta solunum fonksiyonları, sara nöbetleri gibi pekçok bozukluk tipi oluşturabilir.
Risk Faktörleri
Kilo
Özellikle batı dünyasında yaygın bir problem olan obesite hem kalp hastalıkları, hem de inme için en önemli risk faktörlerindendir. Erkeklerde 45 yaşına kadar daha sık olan obesiteye, daha sonraki yıllarda kadınlarda daha sık rastlanmaktadır. Menopoz sonunda azalan estrojen nedeni ile yağ dağılımı tipi de kalçalardan, bel hizasına doğru yağlanma olarak değişir. Göbeklenme KDH yönünden artan risk anlamına gelir. Bel çevresinin 88 cm den fazla olması KDH riskinde artma demektir.
Yüksek Tansiyon
Hipertansiyon KDH için önemli bir risk faktörüdür. Genellikle kadınlarda hipertansiyon menopoz yaşından sonra görülür. Hipertansiyonun erken teşhisi ve kontrol altına alınması KDH riskini azaltır.
Yüksek Kolesterol
Kolesterol vucut için gerekli bir maddedir. Tüm hücrelerin yapısında bulunur. Bazı hormonların yapımında kullanılır. HDL (High Density Lipoprotein) iyi kolesterol, LDL (Low Density Lipoprotein) kötü kolesterol olarak adlandırılır. LDL seviyelerinin yükselmesi KDH için artan risk demektir. Kolesterol seviyeleri 55-65 yaşları arasında maksimum olur. Erkeklerde 45-55 arasında total kolesterol seviyeleri maksimum seviyeye çıkar. Kadınları muhtemelen estrojen korumakta, menopozdan sonra erkekler karşısındaki avantajlarını yitirmektedirler.
Sigara İçimi
Hem erkekler hem de kadınlar için sigara KDH riskini arttırır. Bu risk faktörü genel bir faktördür. Menopoz ile direkt ilgisi yoktur.
Şeker Hastalığı
Kadın ve erkekde yaş arttıkça tip 2 diyabet görülme oranı artar. Şeker hastalığı olan kadınlarda KDH sonucu ölüm erkeklere göre daha yüksek sıklıkta olmaktadır.
Hormon Yerine Koyma Tedavisi ve Kalp Hastalığı
Menopozda hormon tedavisinin KDH riskini azalttığı nerede ise klasik olmuş bir bilgidir. Pekçok kadın bu nedenle hormon tedavisi almaktadırlar. Ancak bazı yeni çalışmaların sonuçlarına göre (Women’s Health Initiative – WHI) hormon tedavisi aslında KDH riskini arttırabilir. Bu bulgular tıp dünyasında endişeye neden olmuş ve hormon tedavisine duyulan güveni sarsmıştır. Bu bulgular ilk 2002 de yayınlanmış, ancak sonraki çalışmalar menopoz sonrası 20 yıl veya daha fazla süre hormon tedavisi görmüş kadınlarda hafif bir KDH risk artımı olduğunu göstermiştir. On yıl veya daha az kullanan kadınlarda böyle bir risk yoktur, tam aksine KDH riskinde azalma gözlenmiştir. Hormon tedavisi LDL-kolesterol seviyesinde azalma, “iyi kolesterol” HDL-kolesterolde artma, testosteron etkisini tersine çevirme, bazen hipertansiyonu azaltma gibi etkilerle KDH riskini düşürmektedirler.
