Kürtaj (Küretaj) veya Rahim tahliyesi
Kürtaj veya düşük yapılması bir gebeliğin sonlandırılması demektir. Bu işlem kürtaj diye adlandırılan cerrahi bir işlem ile yapılabildiği gibi, bazen ilaçlarla da yapılabilir. Halk arasında geleneksel olarak kullanılan düşüğe neden olabilecek uygulamalar da sonuç itibari ile gebeliğin sonlandırılmasıdır.Yasal kürtaj ne demektir?
Bugün pekçok ülkede belli büyüklüğe gelmemiş gebelikler serbestçe sonlandırılabilmektedir. Türkiye de gebelik 10 haftadan küçük ise kadının rızası ile kürtaj yapılabilir. İki kadın doğum uzmanının gebeliğin sonlanması konusunda birlikte karar vermesi durumunda ise doğum öncesi her dönemde gebelik sonlandırılabilir. İngiltere, Galler ve İskoçya’da bu süre 24 haftadır.- Bebeğin doğması gebenin ruhsal ve fiziksel sağlığına kürtaja göre daha fazla zarar verecek ise,
- Bebeğin doğması gebenin halihazırda mevcut diğer çocuklarına fiziksel veya ruhsal açıdan zarar verecek ise
- Aşağıdaki koşullarda ise gebeliğin her aşamasında gebelik sonlandırılabilir.
- Gebeliğin devam etmesi kadının ruhsal veya fiziksel sağlığına ciddi ve kalıcı bir zarar verebilecek ise
- Bebekde ciddi sağlık sorunları olacak ise (doğuştan anomali, zeka sorunları vs)
Yasal Tahliye Nasıl Yapılır?
İki türlü düşük yapma metodu vardır. Medikal Yöntem: Düşük hapı olarak da bilinir. Gebeliğin ilk 9 haftası içinde yapılabilir. Mifepriston isimli yumurtalıkların progesteron hormonu salgılamasını etkileyen bir hap alınır ve 36-48 saat sonra vagen içine prostaglandin içeren bir tablet konulur. Bu iki ilaç kombinasyonu ağrılı bir dönem sonunda genellikle düşüğe neden olur. Bu metod pekçok ülkede yasal değildir. Parça kalma ve sonunda yeniden cerrahi kürtaja ihtiyaç duyulması sıklıkla olur. Türkiye de bu ilacın bulundurulması ve satışı yasaktır. Vakum veya aspirasyon yöntemi Gebeliğin 12-13 haftasına kadar uygulanabilir. Ancak Türkiye’de isteğe bağlı kürtajda yasal sınır 10 haftadır. Genellikle genel anestezi veya lokal anestezi ile uygulanır. Her iki durumda da hasta hemen hiç ağrı hissetmez. Ancak genel anestezi daha konforludur.Bu işlem aşırı ağrılı olmadığı için genel anestezi uzun süreli ve derin bir anestezi değildir. Rahim ağzından yerleştirilen plastik bir kanüle negatif basınç uygulanır ve gebelik materyali hızla dışarı alınır. Bu işlem gebelik haftasına göre 5-25 dakika kadar sürer. Ancak bu süreye hastanın ameliyathaneye alınması, anestezi için hazırlanması ve ayılması dahil değildir. Bu süreler de ilave olunca hastanın yaklaşık 2 saat kadar zaman ayırması uygun olur.Kürtaj sonrası
Kürtaj sonrasında birkaç gün hafif kanama ve ağrı olur. Bu adet dönemini andırır. Ancak özellikle 6-8 haftalık gebeliklerde işlem sonu bazen hiç kanama olmayabilir. Adet dönemindeki kanamadan daha ağır olan kanamalarda hasta tekrar doktora başvurmalıdır. Gene yüksek ateş, pis kokulu vaginal akıntı gibi yan etkiler oluşmuş ise hemen doktora başvurulmalıdır. Özellikle küçük gebeliklerin sonlandırılmasından 14-15 gün sonra yeniden yumurtlama olabileceği ve gebe kalınabileceği unutulmamalı ve mümkünse hemen bir doğum kontrol yöntemi uygulanmaya başlanmalıdır. Kürtaj sonrasında istenirse rahim içi araç uygulaması yapılabilir.Türkiye’de yasal durum
Türkiye’de kürtajın yasal hale gelmesi 1980 askeri ihtilal sonrasında gerçekleşmiştir. Aslında 2827 sayılı bu yasanın taslağı uzun süredir Meclis’de beklemekte iken yasanın hayata geçmesi askeri döneme kısmet olmuştur. Bu yasa ile istenmeyen gebeliklerin uygunsuz koşullarda sonlandırılması (kadınların geleneksel sabun, tavuk teleği, şiş sokma gibi) sonucu ölüm ve sakatlanma, organ kayıpları gibi olaylar kısa sürede azalmış ve yasa öncesi duruma göre nerede ise sıfır düzeyine inmiştir. Yasanın tümü bu yazının sonunda incelenebilir. Aşağıda kısa bir özetini bulabilirsiniz.- Gebelik süresi 10 haftadan küçük ise kadın rızası ile kürtaj yapılabilir. 10 haftadan büyük gebeliklerde ancak kadının hayatını tehdit eden bir durum veya bebekte anomali söz konusu olmalıdır.
- Evli kadınlarda yasal tahliye uygulaması için eşlerin de rızası şarttır.
- Onsekiz yaşının üzerinde evli olmayan kadınlar kendi rızaları ile kürtaj olabilirler.
- Onsekiz yaş altında ebeveynlerin rızası şarttır.
- İşlem Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı tarafından uygulanır. İşlemde gizlilik şarttır.
- Derhal müdahale edilmediği takdirde hayatı veya hayati organlardan birisini tehdit eden acil hallerde durumu tespit eden yetkili hekim tarafından gerekli müdahale yapılarak rahim tahliye edilir. Ancak, hekim bu müdahaleyi yapmadan önce veya mümkün olmadığı hallerde müdahaleden itibaren en geç yirmidört saat içinde müdahale yapılan kadının kimliği, yapılan müdahale ile müdahaleyi icab ettiren gerekçeleri illerde sağlık ve sosyal yardım müdürlüklerine, ilçelerde hükümet tabipliklerine bildirmeye zorunludur.
Riskler
Kürtaj 10 haftadan önce yapıldığı takdirde oldukça emniyetli bir operasyondur. Gene de işlemi uygulayan Kadın-Doğum uzmanının tecrübeli olması ve işlemin ultrasonografi eşliğinde yapılması riski azaltır.- Lokal anesteziyle yapılan uygulamalarda işlem esnasında en sık rastlanan sorunlar lokal anestezik maddeye aşırı duyarlılık ve baygınlık olmasıdır. Baygınlık geçici bir durumdur. Genellikle hastanın başını kalp hizasının altına getirmek ile düzelir.
- İşlemden hemen sonra en sık görülen sorun bulantı ve kusmadır. Bazen bayılma hissi oluşabilir. Hastanın midesi boş iken işlem yapılması bulantı ve kusma riskini azaltır.
- Gebelik çok küçük ise (< 5 hafta) ve gebelik kesesi rahim köşelerine yakın ise aspirasyon ile gebelik sonlanmayabilir. İşlem bir hafta sonra tekrarlanabilir. İşlemin ultrason eşliğinde yapılması bu ihtimali azaltır. En emniyetlisi 5.5 haftadan daha küçük gebeliklerde bir süre beklemektir.
- Bazen rahim ağzı kanülün geçmesine izin vermeyecek şekilde sert ve dar olabilir ve işlem yarıda bırakılabilir (görülme oranı: yaklaşık 700’de 1). İşlem bir hafta sonra yeniden denenebilir. Bu arada kullanılabilecek bazı ilaçlar rahim ağzının yumuşamasına yardımcı olur.
- Çok ender durumlarda işlem esnasında, özellikle rahim ağzının genişletilmesi gerekiyor ise rahim delinebilir. 10 haftadan küçük gebeliklerde rahim delinse bile genellikle hiçbir ilave müdahale olmadan iyileşir. Ancak kanamanın durmadığı durumlarda veya barsak zedelenmesi olmasından şüphelenilen durumlarda laparoskopi ile sorun giderilmelidir.
- Nadiren işlem esnasında ve sonrasında aşırı kanama olabilir. On haftadan küçük gebeliklerde bu çok nadir görülür.
- Bazen tahliye işlemi sonrasında ilk birkaç saat içinde rahim içinde kan pıhtısı oluşur ve kanama durmaz. Yeniden aspirasyon işlemi yapılıp, kan boşaltılmalıdır. Bu nedenle klinikten ayrıldıktan sonra adet kanamasını aşan bir kanama olmuş ise hekiminizle durumu konuşmanız gerekir. Genellikle ikinci aspirasyon sonrasında düzelme olur.
- Enfeksiyon oluşacaksa bu genellikle işlemden 6-7 gün sonra ortaya çıkar ve kendini ağrı, akıntı, aşırı kanama şeklinde belli eder. İşlem tamamen hijyenik şartlarda yapılırsa nadiren olur. Rutin olarak kürtaj sonrası antibiyotik verilmez.
- Ancak hekiminiz bazen belli süre düzenli antibiyotik kullanmanızı isteyebilir.
- Bazen kürtaj ile özellikle 9-10 haftalık gebeliklerde içerde parça kalır. Ultrason eşliğinde yapılan işlemde bu hemen hiç olmayan bir komplikasyondur. Bu durumda kanama adet kanamasına göre daha fazladır. Bazen ağrılı pıhtı ve parça düştüğü de olur. Hasta tekrar kürtaj edilmelidir.
- Özellikle büyük kürtajlarda daha sık gözüken geç bir komplikasyon ise rahim içi tabakanın zarar görmesi sonucu rahim içinde oluşan yapışıklıklardır. Bazen tüm rahim içi yapışır ve hasta kürtaj sonrasındaki aylarda ya hiç veya çok az miktarda adet görür. On haftayı aşmayan ve aspirasyon yöntemi ile yapılan kürtajlarda bu çok nadiren olur.